چه نوع شرکتی ثبت کنیم بهتر است؟
در مطالب پیشین با طبقه بندی‌های مختلف شرکتها آشنا شدیم. از بین شرکتهای معرفی شده شرکت سهامی خاص و شرکت بامسئولیت محدود به دلیل محدودیت مسئولیت شرکاء در برابر طلبکاران و سهولت ثبت، از رغبت عمومی برخوردار بوده، لذا به طور خاص به بررسی مدارک لازم برای ثبت این دو نوع شرکت پرداخته و مزایا و معایب این دو نوع شرکت را نسبت به یکدیگر بررسی می‌کنیم. حال این سوال پیش می آید که چه نوع شرکتی ثبت کنیم بهتر است؟
شرکت با مسئولیت محدود
این قالب شرکت بنا به ساختار و ماهیتش برای بنگاه های کوچک تا متوسط مناسب تر هست. در این نوع شرکت وظایف زیادی به عهده هیأت مدیره نیست و الزامات قانونی راجع به تشکیل مجامع عمومی، تقسیم سود، ارائه صورت دارایی و … تعیین نشده است.
برای ثبت این نوع شرکت شرایط زیر باید محقق شود
1- حداقل دونفر شخص حقیقی بالای 18 سال یا شخص حقوقی برای تشکیل شرکت لازم است.
2- میزان سرمایه اولیه شرکت نیز با توجه به اینکه در قانون حداقلی برایش درنظر گرفته نشده می‌تواند همان حداقل سرمایه در شرکت سهامی خاص که مبلغ ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال است، در نظر گرفته شود و نیازی به صدور برگه‌های سهام هم نیست.
لازم به ذکر است که در قانون هیچگونه الزامی جهت ارائه مدارک مربوط به پرداخت سرمایه به اداره ثبت شرکتها وجود ندارد و صرف درج سرمایه به هر مبلغ در اساسنامه شرکت کفایت می‌کند.
3- در خصوص اعضای هیأت مدیره، انتخاب دو نفر لازم است که می‌توان از بین شرکاء یا خارج از شرکاء انتخاب کرد. مدت مدیریت هم می‌تواند بنا به اساسنامه محدود و یا نامحدود باشد.
4- چنانچه هیأت مدیره خارج از شرکاء انتخاب شود، شرکاء می‌توانند هر وقت که اراده کنند، هیأت مدیره را عزل کنند، بدون اینکه نیاز به موافقت مدیران داشته باشند.
5- در شرکت با مسئولیت محدود ورقه ای به نام سهم الشرکه به صورت اوراق تجارتی قابل انتقال اعم از بانام و بی‌نام صادر نمی‌گردد.
6- در شرکت بامسئولیت محدود الزامی به انتخاب بازرس نیست، مگر اینکه تعداد شرکاء بیش از دوازده نفر باشد که، در اینصورت سه نفر به عنوان هیأت نظار برای مدت یکسال باید انتخاب شوند.
7- انتقال سهم الشرکه شرکاء نیاز به موافقت سه چهارم دارندگان سرمایه با اکثریت عددی دارد.
8- در این شرکت تشکیل مجامع عمومی سالانه الزامی نمی‌باشد و به فراخور نیاز شرکت، مجامع تشکیل می‌گردد.
برای تشکیل شرکت با مسئولیت محدود طی مراحل ذیل ضروری است:
- تنظیم شرکت نامه و امضای آن
- تادیه و پرداخت کل سرمایه شرکت
- تنظیم اساسنامه و امضای آن
شرکت سهامی
اگر دقت کرده باشید متوجه خواهید شد که اغلب شرکتهای بزرگ در قالب “سهامی” به ثبت رسیده اند.
در این نوع شرکتها سرمایه به تعدادی سهام با ارزش یکسان تقسیم و شرکاء که در اینجا “سهامدار” نامیده می‌شوند، با خرید تعداد سهم موردنظرشان مالکیت شرکت را در اختیار می‌گیرند.
شرایط لازم برای تشکیل شرکت سهامی خاص
1- شرکت سهامی خاص با حداقل سه سهامدار تشکیل می‌گردد.
2- در شرکتهای سهامی خاص حداقل مدیران نباید از سه نفر کمتر باشد و نیز این مدیران برای مدت حداکثر 2 سال انتخاب می‌شوند. مدیران الزاماً باید از سهامداران باشند.
3- در شرکتهای سهامی خاص نقل و انتقال سهام مشروط به موافقت مدیران شرکت یا مجامع عمومی سهامداران است.
4- حداقل سرمایه در شرکت سهامی خاص یک میلیون ریال می‌باشد و مؤسسین مکلفند حداقل 35% کل سرمایه را به حساب شرکت در شرف تأسیس واریز و فیش بانکی را به اداره ثبت شرکتها ارائه نمایند.
5- در شرکتهای سهامی انتخاب دو نفر به عنوان بازرس ضروری است.
6- در این شرکت تشکیل مجمع عمومی سالانه اجباری می‌باشد.
7- در شرکت سهامی خاص، مسئولیت سهامداران به میزان مبلغ اسمی سهام هر سهامدار است.
فعالیت “شرکت سهامی” بر مبنای سه بخش تصمیم گیرنده، اجرایی و ناظر است که در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم:
بخش تصمیم گیرنده
با حضور سهامداران و برای تصمیم گیری در امور مختلف شرکت تشکیل می‌شود و شامل مجمع مؤسس، مجمع عمومی، مجمع فوق العاده و مجمع عادی فوق العاده است.
بخش اجرایی
با تصمیم و رأی سهامداران، تعدادی از آن‌ها به عنوان هیأت مدیره انتخاب می‌شوند و هیأت مدیره نیز به انتخاب مدیرعامل می‌پردازد.
بخش ناظر
- سهامداران همان ناظرین شرکت هستند که با رأی خود در مجامع، قدرت نظارتی‌شان را اعمال می کنند.
- سهامداران دو بازرس نیز انتخاب می‌کنند تا، به بررسی صورت‌های مالی شرکت بپردازند و گزارش‌های خود را ارائه دهند.
محاسن شرکت سهامی خاص
- برخلاف شرکتهای سهامی عام، تشریفات تشکیل و ثبت شرکت سهامی خاص ساده است. به همین دلیل ، تاسیس این نوع شرکت بیشتر از سایر انواع شرکتها مورد استقبال قرار گرفته است.
- در شرکتهای سهامی خاص، همانند ثبت شرکت با مسئولیت محدود و بر خلاف شرکت تضامنی، مسئولیت هر یک از سهامداران در مورد بدهی و زیان‌های شرکت محدود به مبلغ سرمایه گذاری شده در شرکت است و در صورت عدم کفایت مجبور نیستند اموال شخصی خود را در این راه مصرف کنند.
- شرکتهای سهامی خاص نسبت به مسئولیت محدود دارای اعتبار بالاتری بوده و اغلب برای افرادی که امور بازرگانی، عمرانی، شرکتهای بیمه، تولیدی و… انجام می‌دهند مناسب می‌باشد.
- اخذ وام و تسهیلات برای شرکتهای سهامی خاص راحت تر بوده و معمولاً تا سقف ده برابر سرمایه شرکت امکان اخذ وام و اعتبارات از بانک‌ها یا موسسات مالی امکانپذیر است.
- سهولت نقل و انتقال سهام: از آن جاییکه سرمایه سهامداران در شرکتهای سهامی به قطعات کوچکتری به نام سهام تقسیم گردیده و بعضاً این سهام بی نام نیز می‌باشد ، لذا نقل و انتقال آن دارای سهولت ویژه ای است.
- تعیین هیأت مدیره در شرکتهای سهامی: بر اساس ماده 170 قانون تجارت شرکت سهامی به وسیله هیأت مدیره از طریق صاحبان سهام انتخاب شده اداره می‌گردد.
- شرکت های سهامی خاص، به طور کلی محدودیتی برای فعالیت ندارند و قانونگذار شرکت سهامی را هر چند فعالیت آن تجاری نباشد، شرکت بازرگانی و تجاری محسوب می‌نماید.
- امکان جمع آوری سرمایه های کوچک برای آغاز فعالیت در محیطی دوستانه جهت فعالیتهای تجاری خواهد شد.
- در صورتی که شخص به تنهایی فعالیت اقتصادی و تجاری داشته باشد، مسئولیت مالی و حقوقی فعالیت‌هایش به عهده خود شخص خواهد بود. در حالی که در یک شرکت ثبت شده، اعضای هیأت مدیره و شرکاء نسبت به اعمال شرکت در برابر شخص ثالث مسئول بوده و باید پاسخگو باشند. به این شکل مسئولیت‌ها تقسیم شده و به عهده یک نفر نیست که این موضوع به نفع سهامداران بوده و باعث اطمینان بیشتر افراد و شرکتهای دیگر برای تعامل با شرکت مذکور است.
برای تأسیس شرکت سهامی خاص مطابق ماده 20 ل.ا.ق.ت مدارک ذیل باید به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم گردد:
1. اساسنامه شرکت که باید به امضای سهامداران رسیده باشد.
2. اظهارنامه مشعر بر تعهد کلیه سهام و گواهینامه بانکی حاکی از تادیه قسمت نقدی آن که نباید کمتر از 35 % کل سهام باشد. اظهارنامه مذکور باید به امضای کلیه سهامداران رسیده باشد. هر گاه تمام یا قسمتی از سرمایه به صورت غیر نقدی باشد باید تمام آن تادیه گردیده و صورت تقویم آن به تفکیک در اظهارنامه منعکس شده باشد و در صورتی که سهام ممتازه موجود باشد، باید شرح امتیازات و موجبات آن در اظهارنامه منعکس شده باشد.
3. انتخاب اولین مدیران و بازرسان
4. قبول سمت مدیریت و بازرسی
5. ذکر روزنامه کثیرالانتشاری که هر گونه آگهی راجع به شرکت تا تشکیل اولین مجمع عمومی عادی در آن منتشر خواهد شد.
معایب شرکت سهامی خاص
به چند نمونه از معایب شرکتهای سهامی می‌پردازیم:
۱. وجود مقررات بیشتر در شرکت های سهامی: برخلاف شرکت با مسئولیت محدود از اهمیت و پیچیدگی بیشتری برخوردار است، زیرا وجود مقرراتی مانند نحوه تقسیم سود و زیان و نحوه نگهداری دفاتر مالی و نحوه تشکیل مجامع عمومی و نحوه گزارش سود و زیان به سهامداران و … در شرکتهای سهامی به مراتب پیچیده تر از شرکتهای با مسئولیت محدود است.
۲. مالیات: وجود مالیات بر درآمد در شرکتهای سهامی به دلیل اعمال کنترل های قانونی و بر اساس قواعد و قوانین مالیات‌های مستقیم می‌بایست ابتدا ۱۰٪ از درآمد مشمول مالیات به عنوان مالیات شرکت محاسبه و به ترتیب مقرر در قانون مربوطه به عنوان مالیات پرداختنی در نظر گرفته شود.
گواهی نقل و انتقال سهام بانام: در شرکتهای سهامی سرمایه سهامداران به قطعات کوچکتری به نام سهام تقسیم گردیده است و سهام به دو نوع بی‌نام و بانام تقسیم می‌شود، سهام بانام باید بابت نقل و انتقال سهام از اداره مالیات گواهی نقل و انتقال صادر شود تا بتوان آن را به اداره ثبت شرکتها اعلام و اعمال نمود. بعد از دریافت گواهی نقل و انتقال و ارائه آن به اداره ثبت شرکتها نقل و انتقال سهام بانام انجام می‌پذیرد.
موسسات غیر تجارتی
- در کنار شرکت ها که به کار تجارت اشتغال دارند قانون گذار نهاد حقوقی خاصی را که دارای شخصیت حقوقی می باشد، جهت انجام اموری که جنبه غیرتجاری دارد از قبیل کارهای علمی یا ادبی یا امور خیریه پیش بینی نموده است که به آن موسسه گفته می‌شود.
- تشکیلات و موسسات غیر تجارتی، کلیه تشکیلات و موسساتی هستند که برای مقاصد غیر تجارتی تشکیل می‌شود، اعم از آنکه مؤسسین و تشکیل دهندگان قصد انتفاع داشته یا نداشته باشند. این مؤسسات، جنبه تجاری ندارند.
- تشکیلات و موسسات مزبور می‌توانند، عناوینی از قبیل انجمن، کانون یا بنگاه و امثال آن اختیار نمایند، ولی اتخاذ عناوینی که اختصاص به تشکیلات دولتی و کشوری دارد، از طرف موسسات مزبور ممکن نخواهد بود.
- تشکیلات مزبور طبق ماده 584 قانون تجارت از تاریخ ثبت، شخصیت حقوقی پیدا می‌کنند و می‌توانند عناوینی از قبیل انجمن، بنگاه، کانون و امثال آن را اتخاذ کنند.
موسسات غیر تجارتی به دو قسمت تقسیم می شوند:
الف) مؤسساتی که هدفش جلب منافع و تقسیم آن بین اعضاء خود نباشد، اینگونه موسسات اصطلاحاً مؤسسات غیر انتفاعی نامیده می‌شوند. موسسات خیریه و انجمن‌های اسلامی و تخصصی و احزاب و صندوق‌های قرض الحسنه و گروه‌های سیاسی را می‌توان از مؤسسات غیر انتفاعی دانست.
ب) مؤسساتی که هدفش جلب منافع مادی و تقسیم منافع مزبور بین اعضاء خود یا غیر باشد مانند کانون‌های فنی و صنفی، حداقل شرکاء در مؤسسات فوق نباید از دو نفر کم تر باشد و قید سرمایه به هر میزان مجاز است.
مدارک لازم برای ثبت موسسات غیر تجاری:
موسسات غیر تجاری همانند موسسات تجاری باید در تهران در اداره ثبت شرکتها و در شهرستان‌ها در دایره ثبت شرکتها ی اداره ثبت مرکز اصلی موسسه، به ثبت برسند و جهت ثبت آن کلیه اقدامات تأسیس شرکتها به همراه رعایت مواد آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیل و موسسات غیر تجاری که در سال 1337 به تصویب رسیده است، ضروری می باشد .
مدارک لازم
- تصویر شناسنامه و کارت ملی هیئت مدیره
- فتوکپی کارت ملی و شناسنامه بازرسین
- کارت ملی برابراصل شده کلیه موسسین و مدیرعامل درصورتی که مدیر عامل خارج از اعضای هیئت مدیره باشد.
- دو نسخه صورتجلسه مجمع عمومی موسسین و هیات مدیره که به امضای سهامداران و بازرسین رسیده باشد.
- دو جلد اساسنامه مؤسسه و امضاء تمام صفحات آن توسط کلیه موسسین
- دو برگ تقاضانامه مؤسسه غیر تجاری و تکمیل آن و امضاء ذیل تقاضانامه توسط کلیه مؤسسین
- معرفی نامه نمایندگان، در صورتی که مؤسسین و اعضاء هیأت مدیره از بین اشخاص حقوقی باشند و ارائه تصویر، روزنامه رسمی، آگهی تاسیس یا آخرین تغییرات آن.
- مجوز در صورت نیاز بنا به تشخیص کارشناس اداره ثبت شرکتها
پایان حیات شخصیت حقوقی موسسات و تشکیلات غیرتجاری
پایان حیات شخصیت حقوقی موسسات و تشکیلات غیرتجاری با انحلال صورت می‌گیرد. انحلال شرکت تنها راه پایان دادن به شخصیت حقوقی اینگونه موسسات است که می تواند به صورت اختیاری و اجباری صورت گیرد که در قوانین و مقررات به آن‌ها اشاره صریح گردیده است.
نکته:
موسسات غیر انتفاعی به دو شیوه منحل می‌شود اول انحلال اختیاری، یعنی اختیاری یعنی مجمع عمومی تصمیم به انحلال موسسه می‌گیرد و دوم انحلال اجباری، که به‌موجب حکم دادگاه مؤسسه منحل محسوب می‌گردد.
سخن آخر
تشکیل و اداره شرکت با مسئولیت محدود به مراتب آسان تر از شرکت سهامی خاص می‌باشد چرا که، قانون تجارت وظایف زیادی به عهده سهامداران، بازرسان و هیأت مدیره شرکتهای سهامی خاص نهاده است و در بسیاری از موارد مقررات جزایی به عنوان ضمانت اجرای تخلف از انجام وظایف مشخص نموده است، در این نوع از شرکتها نظارت قانون گسترده می‌باشد و در صورت تخطی از دستورات قانون هر ذینفعی می‌تواند اقامه دعوا بنماید.
علیرغم تشریفات زیادی که در شرکتهای سهامی پیش بینی شده، امّا این نوع شرکت از رغبت عمومی برخوردار است زیرا که، ارائه تسهیلات بانکی و ضمانت نامه‌های بانکی به این نوع شرکت با سهولت بیشتری همراه است و شرکتهایی که فعالیتهای پیمانکاری انجام می‌دهند و در مناقصات شرکت می‌کنند یا شرکتهای تولیدی که به امور واردات و صادرات می‌پردازند بهتر است این نوع شرکت را جهت ثبت انتخاب نمایند،
در شرکتهای بامسئولیت محدود، تشریفات قانونی زیادی پیش بینی نشده است و ثبت و اداره این شرکت با الزامات قانونی گسترده ای همراه نیست و فعالیتهایی که در حد کوچک و خانوادگی هستند، بهتر است این نوع شرکت را جهت ثبت انتخاب نمایند،
علیرغم تسهیل در اداره این نوع شرکت، در برخی موارد در ارائه تسهیلات بانکی و یا ضمانت نامه‌های بانکی ممکن است، این نوع شرکتها با محدودیتهایی مواجه شوند،
در پایان توصیه می‌شود، نوع شرکت با توجه به نوع فعالیت و گستردگی فعالیت شرکت انتخاب شود تا در آینده دچار محدودیت‌ها و مشکلات ناشی از انتخاب نادرست نشوید.
نویسنده: خانم دکتر کلهر
مقالات مرتبط: