انواع شرکتهای تجاری قسمت سوم
در مبحث آخر انواع شرکتهای تجاری قسمت سوم به موضوع شرکتهای مختلط پرداخته می‌شود؛ گاهی در عمل دیده می‌شود که شرکتهای سرمایه‌ای، یعنی شرکتهای سهامی یا شرکت مسئولیت محدود با شرکتهای ضمانتی یعنی هریک از شرکتهای تضامنی یا نسبی، با یکدیگر مخلوط شده و نوع دیگری از شرکت پیدا می‌شود. به این طریق که یک یا چند شریک ضامن و یک یا چند شریک که مسئولیت آنها محدود است هر دو در شرکت واحدی دارای سهم می‌شوند.
بیشتر در مواردی که تاجری احتیاج به پول دارد و نمی‌خواهد قرض کند، چند شریک در شرکت خود وارد می‌کند و مسئولیت آنها را به میزان سرمایه‌ی محدود می‌سازد و خود تمام تعهدات شرکت را ضمانت می‌کند. بنابراین اگر بعد از ادای دین از سرمایه‌ی شرکت، چیزی از قروض باقی مانده باشد، شریک یا شرکای ضامن متضامناً مسئول پرداخت هستند و به شرکایی که مسئولیت محدودی به میزان سرمایه دارند، ارتباط پیدا نمی‌کند.
انواع شرکتهای مختلط
شرکت مختلط غیرسهامی: در آن شرکاء ضامن با شرکاء با مسئولیت محدود هر دو جمع می شوند و شرکاء ضامن به طریق شرکت تضامنی و شرکاء دیگر به طریق شرکت با مسئولیت محدود رفتار می‌نمایند. شرکت مختلط غیر سهامی، شرکتی است که برای امور تجارتی در تحت اسم مخصوصی بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود بدون انتشار سهام تشکیل می شود. شریک ضامن، مسئول کلیه ی قروضی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود. شریک با مسئولیت محدود کسی است که مسئولیت او فقط تا میزان سرمایه ای است که در شرکت گذارده و یا بایستی بگذارد. در اسم شرکت باید عبارت (شرکت مختلط) و لااقل اسم یکی از شرکای ضامن قید شود.
شرکت مختلط سهامی: شرکتی است که در تحت اسم مخصوصی بین یک عده شرکای سهامی و یک یا چند نفر شریک ضامن تشکیل می‌شود. شرکای سهامی کسانی هستند که سرمایه ی آنها به صورت سهام یا قطعات سهام متساوی القیمه درآمده و مسئولیت آنها تا میزان همان سرمایه ای است که در شرکت دارند. شریک ضامن کسی است که سرمایه ی او به صورت سهام درنیامده و مسئول کلیه ی قروضی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود. در صورت تعدد شریک ضامن، مسئولیت آنها در مقابل طلبکاران و روابط آنها با یکدیگر تابع مقررات شرکت تضامنی خواهد بود. در اسم شرکت باید عبارت (شرکت مختلط) و لااقل اسم یکی از شرکای ضامن قید شود. مدیریت شرکت مختلط سهامی مخصوص به شریک یا شرکای ضامن است. شرکای سهامدار حق مدیریت بر شرکت را ندارند و مدیریت شرکت برعهده شرکاء ضامن قرار می‌گیرد.
شرکتهای تعاونی
نوع دیگری از شرکتهای تجارتی که سرمایه و ضمانت شرکاء در آن تأثیر زیادی ندارد بلکه، تعداد شرکاء و اکثریت آنها مؤثر است، شرکتهای تعاونی هستند. شرکتهای تعاونی، در یک تقسیم‌بندی، به دو دسته‌ی تجاری و غیرتجاری تقسیم می‌شوند؛ به این معنا که اگر موضوع فعالیت‌شان تجاری باشد، شرکت تعاونی نیز تجاری تلقی می‌شود و بالعکس اگر موضوع فعالیت‌شان غیرتجاری باشد، شرکت تعاونی نیز غیرتجاری تلقی می‌شود. این شرکتها انحصاراً تابع قانون بخش تعاونی هستند و تنها تصفیه هنگام انحلال شرکت تابع مقررات تصفیه در قانون تجارت است.
تعداد اعضای “شرکت تعاونی” بطور کلی باید هفت نفر یا بیشتر باشد. البته برای هر یک از انواع خاص “شرکت تعاونی” که در ادامه توضیح داده خواهد شد، بر مبنای نوع فعالیت و سرمایه موجود حداقل و حداکثر تعداد اعضا بایستی مطابق مصوبه وزارت تعاون مشخص شده باشد.
انواع شرکتهای تعاونی
الف. تعاونی های تولید
ب. تعاونی‌های توزیع
تعاونی‌های تولید
“تعاونی‌های تولید” شامل تعاونی‌هایی است که در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری و روستائی و عشایری و نظایر این‌ها فعالیت می‌نمایند.
“تعاونی‌های تولید” در کلیه اولویت‌ها و حمایت‌های مربوط به تعاونی‌ها حق تقدم دارند. در “تعاونی‌های تولید”، عضو، باید در تعاونی به کار اشتغال داشته باشد.
تعاونی‌های توزیع
“تعاونی های توزیع” عبارتند از تعاونی‌هایی که نیاز مشاغل تولیدی و یا مصرف‌کنندگان عضو خود را در چارچوب مصالح عمومی و به منظور کاهش هزینه‌ها و قیمت ها تأمین می‌نمایند.
“تعاونی‌های توزیع” مربوط به تأمین کالا و سایر نیازمندی‌های روستاییان، عشایر، کارگران و کارمندان از نظر گرفتن سهمیه کالا و حمایت‌های دولتی و بانکی و سایر حمایت‌های مربوط به امور تهیه و توزیع اولویت دارند. در “تعاونی های توزیع”، احتیاجی نیست که عضو در تعاونی به کار اشتغال داشته باشد.
غیر از این دو نوع تعاونی، در تبصره ۲ ماده ۸ قانون فوق الذکر، به تعاونی‌های چند منظوره نیز اشاره شده است. به نظر می‌رسد که منظور مقنن، تعاونی‌هایی است که ترکیبی از تولید و توزیع دارند.
مثلاً شرکت تعاونی که با هدف عمران روستایی خاص و تهیه آذوقه برای ساکنین همان روستا ایجاد شده است. در چنین شرکتی که عضویت آن برای همه ساکنین روستا آزاد است، داشتن عضو غیرشاغل مجاز است اما، هیئت مدیره و مدیرعامل باید از میان اعضاء شاغل انتخاب شوند.
اعضاء در کلیه امور تعاونی طبق اساسنامه حق نظارت دارند و مکلفند به وظایف و مسئولیت‌هایی که در حدود قوانین و مقررات تعهد کرده اند عمل کنند.
مسئولیت‌های مالی اعضاء در “شرکتهای تعاونی”، محدود به میزان سهم آنان می‌باشد. مگر آنکه در اساسنامه ترتیب دیگری شرط شده باشد.
تشکیل تعاونی با تجمیع سرمایه‌های اندک و با هدف بهبود وضع اقتصادی و معیشتی شرکاء انجام می‌شود. به‌عنوان مثال اگر بدلیل قیمت بالای کالا، شرکاء قادر به تامین مایحتاج سالیانه خود نباشند و ناچار باشند روزمره از دست سوم و چهارم، کالای مورد نظرشان را تهیه کنند، “شرکت تعاونی” با تجمیع سرمایه‌های جزئی که هریک از شرکاء می‌پردازد، کالاهای مورد احتیاج شرکاء را از دست اول خریداری و به همان قیمت تمام شده یا سود خیلی جزئی به آنها می‌فروشد و یا زمانی که کشاورزان و صاحبان صنایع به علت احتیاج به پول در بازار، نمی‌توانند کالای خود را به قیمت مناسب بفروشند. آنگاه ناچارند فرآورده هایشان را با بهای کمتر و یا با فروش به مبلغ کم به واسطه‌ها و یا سودپرستان واگذار نمایند.
در این زمان، شرکتی تشکیل می دهند که فرآورده هایشان را در یک محل تجمیع نموده، و کالای جمع شده را به قیمت مناسب به فروش برسانند. سپس وجه آن را پس از کسر سود بسیار نازل، به شرکاء می‌پردازند.
همچنین شرکاء با پرداخت سرمایه جزئی، اعتبار کافی در شرکت را به دست آورده و با سود ناچیزی از شرکت وام می‌گیرند.
نکته پایانی اینکه در شرکت تعاونی سرمایه و نفوذ اشخاص نقش مهمی ندارد. شرکاء صرف نظر از میزان سرمایه بیش از یک رأی نخواهند داشت و سود هم به نسبت سرمایه تقسیم نمی‌شود. مؤسسه ثبت کلهر با مدیریت خانم دکتر کلهر؛ مدت‌هاست که جلسات آموزشی مختلفی را با موضوعات گوناگون حقوقی، برای علاقه‌مندان برگزار کرده است. شما برای دریافت راهنمایی و مشاوره‌های لازم، در حوزه‌های مختلف می‌توانید، با کارشناسان این مؤسسه در تماس باشید.