نحوه انتقال چک و قوانین آن
نحوه انتقال چک و قوانین آن جزء موارد مهمی است که تمامی افرادیکه با چک سرو کار دارند باید نسبت به آن آگاه باشند، زیرا در مورد طریقه جابه‌جایی حواله و قوانینش نسبت به‌گذشته تغییر کرده است که در ادامه این مبحث به بررسی آن خواهیم پرداخت. چک ورقه‌ای است که دارای ارزش مالی بوده که برای خرید در زمان حال و پرداخت مبلغ در آینده مورد استفاده قرار می‌گیرد. صاحب چک بعد از انجام چک نویسی به‌منظور وصول حواله آن‌را امضاء می‌نماید و تاریخ ذکر شده در چک به آن تاریخ سررسید می‌گویند. دریافت‌کننده چک با مراجعه به بانک مقدار وجهی که در حواله مشخص شده است را از حساب جاری فرد صادر کننده آن دریافت می‌نماید.
انتقال چک
چک به‌عنوان یک سند تجاری است که می‌توان آن را به‌دیگران واگذار نمود و این انتقال و جابه‌جایی حواله می‌تواند پیش از زمان سررسید تاریخ چک و نیز پس از آن و حتی بعد از عدم پرداخت چک از طریق بانک انجام شود. ظهرنویسی که به‌معنای پشت نویسی حواله است با اهداف مختلفی به‌منظور انتقال، وکالت و یا ضمانت انجام می‌شود.
روش‌های انتقال چک به‌وسیله ظهرنویسی
پشت نویسی چک که همان نوشتن عباراتی در پشت چک به‌منظور انتقال حق آن به‌دیگری است، به‌دو روش انجام می‌شود:
روش اول انتقال چک: هنگامی‌که صاحب چک پشت آن را امضاء می‌نماید به این معنا است که حواله را به‌دیگری انتقال داده است و در صورت عدم پرداخت وجه می‌تواند، از بانک پرداخت کننده وجه درخواست صدور گواهی عدم پرداخت را بگیرد.
روش دوم ضمانت از صادر کننده چک: به این معنا است که شخص ثالث پشت چک را به‌عنوان ضامن امضاء کند که در واقع نوعی حمایت از صادر کننده حواله محسوب می‌شود، یا ضامن ظهرنویسی قبلی چک شود که هرکدام با توجه به نوع شرایط، باهم فرق دارند.
بررسی شرایط و طریق جابه‌جایی حواله و قوانینش
طبق ماده 312 قانون تجارت امکان دارد چک به‌صورت‌های مختلفی و به‌شکل در وجه حامل، شخص معین و یا به‌صورت حواله کرد صادر شود. انتقال چک هم به‌شکل‌های مختلفی انجام می‌گیرد که به آن اشاره می‌کنیم:
مطابق ماده 2 قانون صدور چک تصریح می‌نماید که .. دارنده چک کسی است که چک در وجه او صادر گردیده و یا با نام اوظهرنویسی شده است. با عنایت به ماده 312 قانون تجارت می‌توان حواله را به‌صرف امضاء در پشت آن به‌دیگری منتقل نمود. ظهرنویسی حواله عملی حقوقی محسوب می‌شود که دارنده به موجب آن با امضاء پشت چک آن را به‌دیگری واگذار می‌نماید. اگر چک بدون پشت نویسی در اختیار شخصی دیگر قرار بگیرد از نظر قانونی دارنده حواله به‌حساب نمی‌آید و در صورتی‌که شکایت کیفری و حقوقی انجام دهد از نظر قانونی پذیرفته نیست.
موارد لازم برای انتقال چک
- انتقال چک بدون ظهرنویسی ممنوع است.
- دو امضاء در ظهر چک لازم است.
- امضاء کافی است و نوشتن نام لازم نیست.
آیا خط زدن عبارت حواله کرد در چک مانع از انتقال چک می‌شود؟
طبق سیاست‌های بانکی کشور و بررسی نظرات اداره حقوقی بانک‌ها، حتی قلم‌خوردن عبارت حواله کرد در زمان چک نویسی مانع از واگذاری و انتقال حواله به‌وسیله ظهرنویسی نمی‌شود.
چگونگی انتقال چک با توجه به شرایط جدید
فرایند انتقال چک در گذشته به این صورت بود که دارنده دسته چک برای انتقال حواله در وجه شخصی دیگر باید برگه را امضاء و پشت نویسی کرده و سپس تحویل دیگری دهد، به این شکل فرایند انتقال چک انجام می‌شد.این روش انتقال چک همواره با مشکلاتی مانند مفقود شدن ، وجود اشتباه در ظهرنویسی و.. همراه بوده است. بانک مرکزی به‌منظور پیشگیری از چنین مشکلاتی اقدام به‌طراحی و ارائه سامانه‌ای به‌نام سامانه صیاد نموده، که از این طریق برای انتقال چک نیازی به فرایند ظهرنویسی نیست و تمامی این کارها بدون مراجعه حضوری هیچ‌یک از طرفین و به‌صورت الکترونیک انجام می‌شود. با این روش میزان امنیت انتقال چک بسیار بیشتر شده و هم در وقت و هزینه افراد صرفه‌جویی می‌شود. اجباری شدن استفاده از سامانه صیاد برای انجام امور مربوط به چک، مخصوصاً انتقال آن به‌وسیله پشت‌نویسی لازم است افرادیکه در فعالیت‌های خود با چک سرو کار دارند با نحوه کار این سامانه به‌منظور انجام فعالیت انتقال چک آشنا شوند.
اهمیت انتقال چک به‌وسیله سامانه صیاد
بانک مرکزی با در نظر گرفتن مشکلاتی که در استفاده از روش پشت‌نویسی چک که موجب اتلاف هزینه و وقت افراد می‌شود و نیز وجود اشتباه در مراحل ظهرنویسی با هدف متمرکز کردن همه در خواست‌های چک و انجام این فعالیت به‌صورت الکترونیکی برای انتقال حواله، اقدام به طراحی و ارائه سایت صیاد نموده است. این امر در قانون جدید صدور چک هم مورد تأیید قرار گرفته است. تمامی دارندگان دسته چک باید ثبت چک و نیز انجام مراحل مربوط به ظهرنویسی را برای انتقال باید به‌شکل الکترونیکی انجام دهند.
برای جابه‌جایی حواله در سامانه صیاد افراد باید مراحل زیر را طی نمایند
مرحله اول : وارد شدن به سایت و ثبت اطلاعات کامل چک می‌باشد که این اطلاعت مواردی مانند مبلغ چک، کد صیاد، شماره سریال، تاریخ سررسید و.. را شامل می‌شود؛ زمانیکه بانک مربوطه اطلاعات چک را تأیید نمود دسته چک مورد نظر به‌منظور تأیید نهایی به سامانه صیاد ارسال می‌شود.
مرحله دوم: پس از اینکه بانک مربوطه اطلاعات چک مورد نظر را به سامانه صیاد ارسال نمود و کد صیادی از طرف بانک مرکزی مورد بررسی قرار گرفت، در صورت نداشتن مشکلاتی مانند سابق بدحسابی، وجود چک برگشتی و..حواله به‌صورت موقت در سامانه صیاد ثبت می‌گردد.
مرحله سوم : بعد از آن که تأییدیه را از طرف بانک دریافت کردید و ثبت چک در سامانه صیاد انجام شد، دارنده چک باید برگه اصلی حواله مورد نظر را به‌دریافت کننده آن را تحویل بدهد.
مرحله چهارم: دریافت کننده چک باید با مراجعه به سایت صیاد، با وارد کردن کد 16 رقمی مندرج بر روی حواله مورد نظر را وارد قستمی کند که مربوط به‌گرفتن استعلام چک صیادی می‌باشد.
مرحله پنجم: بعد از تأیید حواله مورد نظر از طرف سامانه صیاد و نسبت به معتبر بودن چک اطمینان پیدا کردیم باید در مورد دریافت تأیید یه حواله اقدام کنیم.
توجه به‌نکاتی که در رابطه با انتقال چک توسط سامانه صیاد باید انجام شود
به‌جز مواردی که در مطالب قبلی در مورد سامانه صیاد و جابه‌جایی حواله توسط آن گفته شد که بسیار مهم بودند، نکات دیگری هم در این رابطه وجود دارد که باید اشخاصی که می‌خواهند از خدمات این سایت استفاده کنند مورد توجه قراردهند که شامل موارد زیر است:
- امکان انتقال چک در وجه حامل برای اشخاص وجود ندارد و باید تمامی مشخصات دقیق فردی که دریافت‌کننده چک است ثبت شود.
- درصورتی‌که دارنده چک دارای شخصیت حقوقی باشد باید انتقال حواله به تأیید همه افرادی برسد که در شرکت حق امضاء دارند.
- هزینه استعلام در سامانه صیاد 3500 تومان است.
- اگر چک مورد نظر بیشتر از یک دارنده و ذینفع داشته باشد برای انتقال موفقیت‌آمیز چک باید درخواست همه دارندگان در سامانه صیاد ثبت شده و ارسال گردد.
چک سندی تجاری و مهم است که امروزه در بسیاری از کسب و کارها و فعالیت‌های اقتصادی به‌عنوان جایگزینی برای پول نقد و به‌منظور انتقال اموال از آن استفاده می‌شود. این برگه به‌ظاهر کوچک می‌تواند دارای و ثروت زیادی را به‌دیگری منتقل کند، بنابراین باید در زمان استفاده از آن افراد نسبت به قوانین حقوقی آن آگاه باشند تا با مشکلات و دردسرهای کمتری مواجه شوند، که یکی از این موارد دانستن طریقه جابه‌جایی حواله و قوانینش است. مشاوران آگاه و خبره ما در آکادمی کلهر با داشتن تسلط کامل بر قوانین حقوقی مربوط به چک می‌توانند به بهترین شیوه شما را راهنمایی کنند.