حقوق سهامداران شرکت سهامی | قسمت اول

در خصوص حقوق سهامداران شرکت سهامی باید به این نکته اشاره کرد که: شرکت سهامی خاص، شرکتی است بازرگانی، که تمام سرمایه آن منحصراً توسط موسسین تامین گردیده و سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام، محدود به مبلغ اسمی سهام آن‌ها است. یعنی سهامدار هیچ گونه تعهد شخصی در قبال طلبكاران شركت ندارد و اگر شركت بنا به دلایلی قادر به پرداخت دیون خود نباشد، نمی‌توان به سهامداران رجوع كرد. در موقع تأسيس، سرمايه شركت‌های سهامی خاص ازیک ميليون ريال نبايد كمتر‌باشد.

سهام هر شرکت سهامی به قطعاتی تقسیم می‌شود که، به هر یک از آن‌ها سهم می‌گویند، بنابراین سهم عبارت از قطعاتی است که، مجموع آن‌ها سرمایه شرکت را تشکیل می‌دهد.

در ماده 24 اصلاحی قانون تجارت، سهم چنین تعریف شده است:

سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است که مشخص کننده میزان مشارکت تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت می باشد.

در شرکت‌های سهامی، سهام به سه صورت ذیل وجود دارد:

1- سهام با نام: در این نوع از سهام، نام و مشخصات سهامدار در برگ سهام ذکر می‌شود.

2- سهام بی نام: در این نوع از سهام، نام و مشخصات سهامدار در برگ سهام ذکر نمی‌شود و هر کس که برگه سهام را در دست داشته باشد مالک سهام محسوب می‌شود.

3- سهام ممتاز: سهامی است که برای دارنده سهام امتیازاتی در نظر گرفته شده است.

سهامداران شرکت، رکن تشکیل دهنده شرکت سهامی می‌باشند و بدون وجود سهامداران شرکتی بوحود نمی‌آید، از این رو قانونگذار یک سری حقوق برای سهامداران پیش بینی نموده است تا با استفاده از این حقوق بتواند بر عملکرد شرکت نظارت داشته باشند و در موارد لازم تصمیماتی برای بهتر اداره شدن شرکت بگیرند.

حقوقی را که سهامداران شرکت سهامی به علت صاحب سهم بودن دارند می توان چنین بیان کرد:

حق حضور و حق رای در مجامع عمومی

بدیهی‌ترین حقی كه سهامدار در شركت از آن برخوردار است، حق رأی است. سهامدار با استفاده از حق رأی خود در مجامع عمومی، در امور شركت همچون انتخاب اعضای هیأت مدیره و بازرسان شركت، تغییرات سرمایه، تقسیم سود، تغییرات اساسنامه، انحلال شركت و سایر موارد، مشاركت می‌كند.

حق رأی سهامداران نسبی است و هر كس تعداد سهام بیشتری داشته باشد، حق رأی بیشتری نیز خواهد داشت. این قاعده به صورت کلی به اجرا گذاشته می‌شود و تنها در یک مورد این اصل مخدوش می‌شود و آن در شرایطی است که در اساسنامه برای سهامدار یا سهامدارانی سهام ممتاز در نظر گرفته شده باشد و سهام ممتاز به صاحب آن حق رایی چند برابر سهام عادی بدهد. هر گونه اقدامی که آزادی حق رأی صاحب سهم را مخدوش نماید، باطل تلقی شده و از نظر مقررات جزایی نیز قابل پیگیری است. مشاوران آگاه و خبره ما در آکادمی کلهر با تسلط کامل بر روی مسائل حقوقی می‌توانند به بهترین نحو شما را در زمینه  تنظیم و ثبت قرادادهایتان یاری نمایند.

حق رأی سهامدار می‌تواند از طریق اعطای وكالت نیز اعمال شود

حق رأی به دو صورت ساده و تجمعی اعمال می‌شود. در رأی‌گیری ساده هر سهم یک رأی دارد. در این نوع رأی‌گیری، سهامداران اقلیت نمی‌توانند حتی یک عضو هیأت مدیره را انتخاب كنند و كلیه اعضای هیأت مدیره را سهامداران اكثریت برمی‌گزینند.

برای حل این معضل، از روش رأی‌گیری تجمعی استفاده می‌شود. در این نوع رأی‌گیری، تعداد آرای هر رأی‌دهنده در تعداد مدیرانی كه باید انتخاب شوند، ضرب شده و حق رأی برای هر رأی‌دهنده، برابر با حاصل ضرب مذكور خواهد بود. در نتیجه رأی‌دهنده می‌تواند آرای خود را به یک نفر بدهد یا آن را بین چند نفر تقسیم كند.

بدین ترتیب سهامداران اقلیت نیز می‌توانند در چنین هیأت‌ مدیره‌ای تأثیرگذار باشند و نماینده‌ای در هیأت مدیره داشته باشند.

به موجب ماده 257 لایحه قانونی 1347: «رئیس و اعضای هیئت رئیسه هر مجمع عمومی که مقررات راجع به حق رأی صاحبان سهام را رعایت نکرده باشند، به مجازات مذکور در ماده 255 محکوم خواهند شد». البته، مجازات مورد نظر که عبارت است از جزای نقدی از 20 هزار تا 200 هزار ریال در حال حاضر بسیار ناچیز است؛ ولی همین که قانون گذار به عدم رعایت حق رأی صاحب سهم جنبه کیفری داده است نشان دهنده ی این است که او به اهمیت حفظ حق رأی صاحب سهم در شرکت سهامی واقف است؛ چه این امر به منزله حفظ دموکراسی در محدوده ای کوچک، یعنی در محدوده شرکت سهامی است و این مبحث ادامه دارد..

نویسنده: خانم دکتر کلهر